Pietrowice Wielkie
50°05′05″N 18°05′26″E/50,084722 18,090556| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
2239 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
47-480[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SRC |
| SIMC |
0218963 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu raciborskiego  | |
Położenie na mapie gminy Pietrowice Wielkie  | |
| 50°05′05″N 18°05′26″E/50,084722 18,090556[1]
| |
Pietrowice Wielkie (niem. Groß Peterwitz, cz. Velké Petrovice[3]) – wieś w Polsce o zabudowie małomiasteczkowej położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, siedziba gminy Pietrowice Wielkie.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Wielki Pietrowice oraz zgermanizowaną – Groß Peterwitz[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]We wsi zlokalizowano rondel z epoki neolitu.
Historycznie miejscowość leży częściowo na ziemi kietrzańskiej w tzw. polskich Morawach, czyli na obszarze dawnej diecezji ołomunieckiej[3] oraz częściowo na Górnym Śląsku. Po raz pierwszy wzmiankowano ją w 1373[5]. Dwie trzecie miejscowości należały przez stulecia do Margrabstwa Moraw, jako część kietrzańskiej enklawy morawskiej na Śląsku, nawet po wydzieleniu z niego księstwa opawskiego[6].
Po wojnach śląskich miejscowość znalazła się w granicach Prus. Pomimo przynależności do diecezji ołomunieckiej w 1798 większość gospodarzy (tj. 118) było śląskimi Polakami a 43 Morawianami[7]. Od 1818 w powiecie raciborskim. Według spisu z 1910 była zamieszkała w 61% przez czeskojęzycznych (zobacz gwary laskie) Morawców, a o 18% było polskojęzycznymi Ślązakami[3].
W latach 1954-1972 wieś była siedzibą władz gromady Pietrowice Wielkie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Lokalne tradycje
[edytuj | edytuj kod]W Pietrowicach Wielkich corocznie w poniedziałek wielkanocny odbywa się wielkanocna Procesja Konna. W programie uroczystości tradycyjnie znajdują się: procesja konna, konny objazd pól, uroczysta parada koni. Po zakończeniu procesji odbywa się Konny Festyn Wielkanocny z zawodami skoków, pokazami ujeżdżania koni, prezentacjami formacji konnych. W uroczystości bierze udział do 150 jeźdźców.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Kościół parafialny pw. św. Wita, Modesta i Krescencji. Murowany, jednonawowy z transeptem i wieżą na osi. Nie zachowały się dokumenty dotyczące historii kościoła, który stał w centrum wsi i otoczony był murem. Obok kościoła w latach 1678-1822 stała mała dzwonnica, na której zawieszone były dzwony[8]. Zbudowany zapewne w XVI wieku w stylu gotyckim, a rozbudowany w latach 1822 i 1935. Z pierwotnego kościoła zachowały się jedynie trzy przęsła zachodnie. Wieża wzniesiona w 1822 roku, podwyższona w roku 1935. W kościele obrazy z drugiej połowy XVIII wieku (m.in. obraz św. Mikołaja z 1827 roku - malował Antoni Blasch), rzeźby barokowe oraz żeliwna płyta nagrobna z 1843 roku. W ołtarzu głównym w zwieńczeniu rzeźby patronów kościoła adorowane przez aniołów. Antepedium z przedstawieniem Ostatniej wieczerzy. Rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem, Chrystusa Tronującego, Pieta[9]. We wnętrzu ponadto 27 głosowe organy wykonane przez firmę Berschdorf z Nysy oraz witraże wykonane przez firmę z Moguncji. W roku 1925 zakupiono do kościoła w firmie Otto Senelingen 3 dzwony spiżowe o wadze 950, 550 i 400 kg, zarekwirowane na cele wojenne w roku 1942. Obecnie kościół ma dwa nowe dzwony[8]. Na filarze bramy prowadzącej na plac kościelny figura św. Jana Nepomucena, polichromowana[9].
Kościół pątniczy pw. Św. Krzyża, położony na pd.-zach. skraju Pietrowic Wielkich, ok. 2 km od centrum wsi, przy drodze do Gródczanek (ul. Norberta Bończyka). Zbudowany w 1667 r., a poszerzony do obecnych kształtów w połowie XVIII w. Drewniany, bezwieżowy. Dach kryty gontem, na kalenicy smukła sygnaturka. Ściany również pobite gontem. Znane na Śląsku miejsce pielgrzymkowe, a to za sprawą łaskami słynącego barokowego malowidła z początku XVIII w., przedstawiającego scenę ukrzyżowania Jezusa, przedstawioną na tle zachmurzonej Jerozolimy. Koło kościoła źródło, obudowane w 1899 r. neogotycką kapliczką. Według lokalnej tradycji spożywanie jego wody sprzyja długowieczności[9].
W miejscowości znajdują się zabytkowe zagrody w stylu frankońskim.
Pietrowiczanie
[edytuj | edytuj kod]Lista niektórych znanych osób związanych z Pietrowicami Wielkimi:
- Johann Pohl (zapaśnik) (1867-1914)
- Paweł Newerla (1932)
- Paul Schebesta (1887-1967)
- Emil Feist (1924 1987)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 100895
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 938 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115–131, 2016.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 846.
- ↑ Sdružení obcí Hlučínska – Moravskoslezský kraj [online], www.hlucinsko.eu [dostęp 2018-12-19] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-13].
- ↑ Mapa kietrzańskiej enklawy morawskiej.
- ↑ M. Kowalski, 2015, s. 126.
- ↑ a b Wg strony parafii [1]
- ↑ a b c Wg oficjalnej strony gminy Petrowice Wlk. [2]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona gminy
- Prywatna Strona o Pietrowicach Wielkich
- Oficjalna strona parafii w Pietrowicach Wielkich
